Jak z punktu widzenia medycznego przygotować się do długodystansowego biegu?
Udział w biegu długodystansowym powinien być poprzedzony treningami mającymi na celu uzyskanie odpowiedniej kondycji fizycznej oraz szeregiem określonych działań medycznych w zakresie profilaktyki, odżywiania i przygotowania do zwiększonego wysiłku fizycznego.
Należy pamiętać, iż intensywny wysiłek fizyczny jest olbrzymim stresem dla całego organizmu, a w szczególności dla układu sercowo–naczyniowego, i może prowadzić do wystąpienia poważnych komplikacji zdrowotnych, których tłem mogą być różne ukryte schorzenia. Zdecydowana większość powikłań zdrowotnych związanych z długodystansowym biegiem jest wynikiem istniejącego objawowego lub ukrytego (bezobjawowego) schorzenia układu sercowego. Mogą one istnieć przez wiele lat i nie dawać żadnych lub prawie żadnych objawów, a intensywny, obciążony stresem i emocjami wysiłek fizyczny może doprowadzić do ich gwałtownego ujawnienia się.
Profesjonalne i przemyślane przygotowania do biegu na długim dystansie powinny uwzględniać strategię LTS:
Lekarz – konsultacja lekarska z ewentualnymi badaniami dodatkowymi;
Trening – odpowiednio zaplanowany i przeprowadzony trening przygotowawczy, najlepiej pod okiem fachowca;
Słuchanie – ‘słuchanie’ własnego organizmu zarówno w trakcie przygotowań, jak i w trakcie biegu, czyli nastawienie na detekcję nowych objawów, wrażeń i doznań.
Skutecznie zrealizowana strategia nie wyeliminuje w 100% powikłań zdrowotnych związanych z długodystansowym biegiem, ale może zdecydowanie zmniejszyć ich ryzyko. Szczególnie jest to istotne, jeżeli rozpoczynamy program przygotowawczy po długim okresie zmniejszonej aktywności, czyli biernego (z punktu widzenia ruchu) trybu życia.
L jak Lekarz:
Przed rozpoczęciem przygotowań do długodystansowego biegu zaleca się konsultację lekarską. Jest to bezwzględnie konieczne w następujących przypadkach (zgodnie z zaleceniami American Heart Association):
-
Bóle lub dyskomfort w klatce piersiowej;
- Nagłe nieuzasadnione omdlenie lub zasłabnięcie;
- Płytki oddech, nadmierna męczliwość podczas wysiłku fizycznego;
- Wcześniejszy wywiad w kierunku szmerów w sercu;
- Podwyższone ciśnienie krwi (nadciśnienie tętnicze);
- Wywiad rodzinny w kierunku przedwczesnego zgonu przed 50. rokiem życia lub w kierunku niesprawności (inwalidztwa) z powodu schorzeń sercowo–naczyniowych;
- Wywiad rodzinny w kierunku schorzeń sercowo–naczyniowych takich jak kardiomiopatie, zespół Marfana, wydłużenie odcinka QT, zaburzenia rytmu serca.
W zależności od zebranych informacji lekarz może podjąć decyzję o przeprowadzeniu badań dodatkowych. Ich zakres musi być zindywidualizowany i dobrany do konkretnej sytuacji i może uwzględniać wykonanie: badania EKG (w spoczynku i/lub wysiłkowego), badań laboratoryjnych krwi, badania ECHO.
Elementem konsultacji lekarskiej powinna być także ocena kondycji układu mięśniowo–szkieletowego, poprzedzona zebraniem wywiadu w kierunku uprzednich dolegliwości czy też urazów. Badaniem fizykalnym sprawdza się zakres ruchomości w poszczególnych stawach, obecność ewentualnych obrzęków, sprawność więzadeł, równowagę siły w poszczególnych grupach mięśniowych. Ten ostatni element jest szczególnie istotny, gdyż z jednej strony brak równowagi w sile mięśniowej jest jedną z przyczyn różnorodnych dolegliwości, a z drugiej – będzie istotną wskazówką do korekty planu szkoleniowego.
T jak Trening:
Uczestnictwo w długodystansowym biegu jest dużym stresem dla całego organizmu, a w szczególności dla układu sercowo–naczyniowego. Podstawowym celem treningu powinno być przygotowanie organizmu do tego wysiłku z uwzględnieniem stopniowego zwiększania jego natężenia, a w końcowym jego etapie ekspozycja organizmu na wysiłek porównywalny z tym, który będzie miał miejsce podczas zasadniczego biegu. Kluczem do sukcesu jest odpowiednio przemyślany harmonogram działań (np. z pomocą profesjonalisty). Trening powinien uwzględniać też odpowiedni plan żywieniowy, jak i uzupełnianie płynów, zgodnie z obowiązującymi standardami.
S jak Słuchanie własnego organizmu:
Wyczulenie na niepokojące sygnały podczas programu szkoleniowego, jak i podczas zasadniczego biegu jest bardzo ważne. Pojawienie się takich objawów jak ból w klatce piersiowej, uczucie ucisku, ściskania, kołatania serca, płytki oddech czy też zawroty głowy, podczas i po wysiłku fizycznym powinny skłonić do kontaktu z lekarzem. Brak podjęcia działań może zwiększać ryzyko ciężkich powikłań podczas kolejnego treningu czy też zasadniczego biegu.
Podsumowując, udział w biegu długodystansowym powinien być poprzedzony szeregiem różnorodnych, rozsądnie zaplanowanych działań, których celem jest uzyskanie odpowiedniej kondycji fizycznej z uwzględnieniem faktu, iż taki bieg jest olbrzymim stresem dla całego organizmu, a w szczególności dla układu sercowo–naczyniowego. Dobrze poprowadzone przygotowania, obejmujące m.in. konsultację lekarską, mogą zminimalizować ryzyko ciężkich powikłań zdrowotnych, a sam bieg okaże się źródłem olbrzymiej satysfakcji.