Jak z punktu widzenia medycznego przygotować się do długodystansowego biegu?

Udział w biegu długodystansowym powinien być poprzedzony treningami mającymi na celu uzyskanie odpowiedniej kondycji fizycznej oraz szeregiem określonych działań medycznych w zakresie profilaktyki, odżywiania i przygotowania do zwiększonego wysiłku fizycznego.

Należy pamiętać, iż intensywny wysiłek fizyczny jest olbrzymim stresem dla całego organizmu, a w szczególności dla układu sercowo–naczyniowego, i może prowadzić do wystąpienia poważnych komplikacji zdrowotnych, których tłem mogą być różne ukryte schorzenia. Zdecydowana większość powikłań zdrowotnych związanych z długodystansowym biegiem jest wynikiem istniejącego objawowego lub ukrytego (bezobjawowego) schorzenia układu sercowego. Mogą one istnieć przez wiele lat i nie dawać żadnych lub prawie żadnych objawów, a intensywny, obciążony stresem i emocjami wysiłek fizyczny może doprowadzić do ich gwałtownego ujawnienia się.

Profesjonalne i przemyślane przygotowania do biegu na długim dystansie powinny uwzględniać strategię LTS:

Lekarz – konsultacja lekarska z ewentualnymi badaniami dodatkowymi;
Trening – odpowiednio zaplanowany i przeprowadzony trening przygotowawczy, najlepiej pod okiem fachowca;
Słuchanie – ‘słuchanie’ własnego organizmu zarówno w trakcie przygotowań, jak i w trakcie biegu, czyli nastawienie na detekcję nowych objawów, wrażeń i doznań.

Skutecznie zrealizowana strategia nie wyeliminuje w 100% powikłań zdrowotnych związanych z długodystansowym biegiem, ale może zdecydowanie zmniejszyć ich ryzyko. Szczególnie jest to istotne, jeżeli rozpoczynamy program przygotowawczy po długim okresie zmniejszonej aktywności, czyli biernego (z punktu widzenia ruchu) trybu życia.

L jak Lekarz:

Przed rozpoczęciem przygotowań do długodystansowego biegu zaleca się konsultację lekarską. Jest to bezwzględnie konieczne w następujących przypadkach (zgodnie z zaleceniami American Heart Association):

  1. Bóle lub dyskomfort w klatce piersiowej;

  2. Nagłe nieuzasadnione omdlenie lub zasłabnięcie;
  3. Płytki oddech, nadmierna męczliwość podczas wysiłku fizycznego;
  4. Wcześniejszy wywiad w kierunku szmerów w sercu;
  5. Podwyższone ciśnienie krwi (nadciśnienie tętnicze);
  6. Wywiad rodzinny w kierunku przedwczesnego zgonu przed 50. rokiem życia lub w kierunku niesprawności (inwalidztwa) z powodu schorzeń sercowo–naczyniowych;
  7. Wywiad rodzinny w kierunku schorzeń sercowo–naczyniowych takich jak kardiomiopatie, zespół Marfana, wydłużenie odcinka QT, zaburzenia rytmu serca.

W zależności od zebranych informacji lekarz może podjąć decyzję o przeprowadzeniu badań dodatkowych. Ich zakres musi być zindywidualizowany i dobrany do konkretnej sytuacji i może uwzględniać wykonanie: badania EKG (w spoczynku i/lub wysiłkowego), badań laboratoryjnych krwi, badania ECHO.

Elementem konsultacji lekarskiej powinna być także ocena kondycji układu mięśniowo–szkieletowego, poprzedzona zebraniem wywiadu w kierunku uprzednich dolegliwości czy też urazów. Badaniem fizykalnym sprawdza się zakres ruchomości w poszczególnych stawach, obecność ewentualnych obrzęków, sprawność więzadeł, równowagę siły w poszczególnych grupach mięśniowych. Ten ostatni element jest szczególnie istotny, gdyż z jednej strony brak równowagi w sile mięśniowej jest jedną z przyczyn różnorodnych dolegliwości, a z drugiej – będzie istotną wskazówką do korekty planu szkoleniowego.

T jak Trening:

Uczestnictwo w długodystansowym biegu jest dużym stresem dla całego organizmu, a w szczególności dla układu sercowo–naczyniowego. Podstawowym celem treningu  powinno być przygotowanie organizmu do tego wysiłku z uwzględnieniem stopniowego zwiększania jego natężenia, a w końcowym jego etapie ekspozycja organizmu na wysiłek porównywalny z tym, który będzie miał miejsce podczas zasadniczego biegu. Kluczem do sukcesu jest odpowiednio przemyślany harmonogram działań (np. z pomocą profesjonalisty). Trening powinien uwzględniać też odpowiedni plan żywieniowy, jak i uzupełnianie płynów, zgodnie z obowiązującymi standardami.

S jak Słuchanie własnego organizmu:

Wyczulenie na niepokojące sygnały podczas programu szkoleniowego, jak i podczas zasadniczego biegu jest bardzo ważne. Pojawienie się takich objawów jak ból w klatce piersiowej, uczucie ucisku, ściskania, kołatania serca, płytki oddech czy też zawroty głowy, podczas i po wysiłku fizycznym powinny skłonić do kontaktu z lekarzem. Brak podjęcia działań może zwiększać ryzyko ciężkich powikłań podczas kolejnego treningu czy też zasadniczego biegu.

Podsumowując, udział w biegu długodystansowym powinien być poprzedzony szeregiem różnorodnych, rozsądnie zaplanowanych działań, których celem jest uzyskanie odpowiedniej kondycji fizycznej z uwzględnieniem faktu, iż taki bieg jest olbrzymim stresem dla całego organizmu, a w szczególności dla układu sercowo–naczyniowego. Dobrze poprowadzone przygotowania, obejmujące m.in. konsultację lekarską, mogą zminimalizować ryzyko ciężkich powikłań zdrowotnych, a sam bieg okaże się źródłem olbrzymiej satysfakcji.